Абавязковы бясплатны экземпляр (АБЭ)
Абавязковыя бясплатныя экзэмпляры дакументаў падлягаюць бясплатнай перадачы вытворцам (паліграфічным прадпрыемствам альбо выдаўцом) у адпаведныядзфржаўныя органы і ўстановы ў парадку і колькасці, якія вызначаны пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь № 1284 ад 3 верасня 2008 г. “Аб зацвярджэнні Палажэння аб абавязковым бясплатным экзэмпляры дакументаў і прызнанні страціўшымі сілу некаторых пастаноў Урада Рэспублікі Беларусь”.
На аснове абавязковых бясплатных экзэмпляраў забяспечваецца камплектаванне поўнага нацыянальнага бібліятэчна-інфармацыйнага фонду друкаваных выданняў Рэспублікі Беларусь, вядуцца дзяржаўная бібліяграфічная рэгістрацыя і статыстычны ўлік выдавецкай прадукцыі, рэгістрацыя выданняў і публікацый у Інфармацыйнай сістэме дзяржаўнай бібліяграфічнай інфармацыі і друкаваных дзяржаўных бібліяграфічных паказальніках, забяспечваецца пастаяннае захоўванне друкаваных выданняў Рэспублікі Беларусь у дзяржаўным фондасховішчы.
Асноўныя паняцці сістэмы АБЭ Беларусі
- Экзэмпляр
– адвольна ўзяты ўзор тыражу дакументаў, які захоўвае ўсе прыкметы адпаведнасці арыгіналу і ідэнтычнасці іншаму адвольна ўзятаму ўзору з дадзенага тыражу.
- Абавязковы бясплатны экзэмпляр дакументаў (АБЭ)
– экзэмпляры розных відаў тыражыраваных дакументаў, вырабленых (створаных, выпушчаных у свет) на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, а таксама за яе межамі рэзідэнтамі Рэспублікі Беларусь, якiя падлягаюць рассылцы бязвыплатна ў адпаведныя дзяржаўныя органы і арганізацыі ў парадку, устаноўленым Саветам Мiнiстраў Рэспублiкi Беларусь.
- Сістэма абавязковага экзэмпляра
– сукупнасць відаў дакументаў, якія адносяцца да абавязковага экзэмпляра, а таксама ўстаноўлены парадак іх рассылкі, атрымання, захоўвання і выкарыстання.
- Вытворца абавязковага экзэмпляра
– юрыдычная асоба Рэспублікі Беларусь, замежная арганізацыя пры наяўнасці адкрытага ва ўстаноўленым парадку прадстаўніцтва, індывідуальны прадпрымальнік, зарэгістраваны ў Рэспубліцы Беларусь, якія ажыццяўляюць выдавецкую і (або) паліграфічную дзейнасць і вырабляюць розныя віды дакументаў, што адносяцца да абавязковага экзэмпляра.
- Атрымальнік абавязковага экзэмпляра
– юрыдычная асоба, надзеленая правам атрымання абавязковага экзэмпляра на бязвыплатнай аснове, якая забяспечвае яго захоўванне і грамадскае выкарыстанне.
- Друкаванае выданне (тэкставае, нотнае, картаграфічнае, выяўленчае)
– дакумент, прызначаны для распаўсюджвання змешчанай у iм iнфармацыi, якi прайшоў рэдакцыйна-выдавецкую падрыхтоўку, палiграфiчна самастойна аформлены, выраблены i выпушчаны ў свет.
- Неперыядычнае выданне
– выданне, якое выходзіць аднаразова, не мае працягу.
Калі ў Пераліку не паказаны абмежаванні па тэматыцы і мэтавым прызначэнні, у якасці АБЭ дастаўляюцца ўсё выданні.
- Перыядычнае выданне
– выданне, якое выходзіць на працягу не ўстаноўленага загадзя часу, як правіла, нумараванымі і (або) датаванымі выпускамі, што маюць аднолькавыя загаловак і афармленне. Да перыядычных выданняў адносяць часопісы, бюлетэні, газеты, штогоднікі, выданні, якія прадаўжаюцца.
- Картаграфічнае выданне
– выданне, большасць аб'ёму якога займае картаграфічны твор (творы).
- Выданне для інвалідаў па зроку і слабавідушчых
– выданне, вырабленае рэльефна-кропкавым шрыфтам па сістэме Брайля, рэльефна-графічнае выданне, "гаворачая кніга", буйна-шрыфтавое выданне для слабавідушчых.
- Камбінаванае выданне
– дакумент, якія змяшчае нараўне з друкаваным тэкстам гукапіс і (або) відарыс на іншых матэрыяльных носьбітах.
- Электроннае выданне
– інфармацыйны рэсурс, які прайшоў рэдакцыйна-выдавецкую падрыхтоўку, прызначаны для распаўсюджвання ў нязменным выглядзе, мае выхадныя звесткі, выпушчаны ў выглядзе вызначанай колькасці ідэнтычных экзэмпляраў (тыражу) на здымных электронных носьбітах.
Заўвага. Калі ў Пераліку не паказаны абмежаванні па тэматыцы і мэтавым прызначэнні, у якасці АБЭ дастаўляюцца ўсе электронныя выданні на здымных носьбітах, якія выйшлі тыражом10 і болей экзэмпляраў.
- Неапублікаваны дакумент
– дысертацыя і яе электронная копія, справаздача аб навукова-даследчых, вопытна-канструктарскіх, тэхналагічных працах, дэпанаваная навуковая праца.
- Дадатковы тыраж выдання (дадрукоўка)
– выраб неўзабаве пасля выпуску і здачы асноўнага тыражу ў кнігагандлёвую сетку ў межах таго ж каляндарнага года дадатковага тыражу выдання, які, у адрозненне ад завода, загадзя не планаваўся. Для статыстыкі нацыянальнага друку, якую ў Беларусі здзяйсняе Нацыянальная кніжная палата Беларусі, тыраж кнігі, выраблены ў наступным пасля асноўнага тыражу каляндарным годзе, лічыцца паўторным выданнем.
- Завод
– друкаванне тыражу выдання часткамі на адным або на розных паліграфічных прадпрыемствах.
Заўвага 1. АБЭ дадатковых тыражоў і заводаў друкаваных выданняў усіх відаў рассылаюцца толькі Міністэрству інфармацыі Рэспублікі Беларусь і Нацыянальнай кніжнай палаце Беларусі па 1 экз.
Заўвага 2. Звесткі аб тым, што выданне з'яўляецца дадатковым тыражом або заводам, прыводзяцца ў выпускных даных выдання па форме: 5 000 экз. (дадат. тыраж); 10 000 экз. (1-шы з-д 5 000).